Zarządzanie ryzykiem finansowym w SAP

Spowodowane jest to przede wszystkim sytuacją na rynkach walutowych jaka miała miejsce pod koniec 2008 roku, której konsekwencje odczuły chyba wszystkie firmy posiadające walutę obcą, oraz te które mają zobowiązania lub należności denominowane w obcej walucie. Firmy nęcone możliwością osiągnięcia kolosalnych zysków, przy stosunkowo małym nakładzie finansowym zaczęły zawierać coraz to nowe transakcje zabezpieczające nie licząc się z konsekwencjami.

Niepewność rynków walutowych

Co prawda nie ma cudownego instrumentu, który powie managerom, czy zyskają, czy stracą zawierając transakcje terminowe, gdyż nikt nie jest w stanie przewidzieć na 100% co się będzie działo na rynkach walutowych za tydzień, miesiąc, jak i za rok, jednak można ograniczyć ryzyko walutowe jeśli podejdzie się umiejętnie do tematu. Jeśli celem firmy jest zabezpieczenie przed ryzykiem walutowym a nie spekulacje, to bardzo pomocnym narzędziem jest moduł TR-HM „Zarządzanie ryzykiem”. Dzięki Treasury–Zarządzanie ryzykiem przedsiębiorstwo może kompleksowo zarządzać swoimi transakcjami walutowymi.
Dobrze przemyślana strategia walutowa pozwala na zabezpieczenie płatności dewizowych przed niekorzystnymi zmianami kursów walutowych, a jednocześnie umożliwia czerpanie korzyści z pojawiających się dodatnich różnic kursowych.

Oddziaływanie

Powstające różnice kursowe poważnie oddziałują na wyniki finansowe, ponieważ kształtowanie się kursu rozliczeniowego ma ogromny wpływ na wielkość kosztów oraz przychodów finansowych. Rodzi to pewną nieprzewidywalność oraz ryzyko strat. Dlatego też należy umiejętnie zarządzać ryzykiem, co nie jest tożsame z unikaniem go. Zarządzanie to powinno skupić się na wykorzystywaniu umiejętności jego szacowania i zapewnienia poziomu zwrotu adekwatnego do jego wielkości. W interesie każdego przedsiębiorstwa jest minimalizacja negatywnych skutków wahań kursów walutowych poprzez wdrożenie strategii zarządzania ryzykiem walutowym, odpowiadającej sytuacji na rynku. Firmy, które wprowadziły politykę zarządzania ryzykiem walutowym, dostrzegając korzyści jakie w związku z tym odnoszą, nie rezygnują z jej kontynuowania i rozwijania.

Hedge Management

Aby zarządzać ryzykiem, przedsiębiorcy korzystają z metod złożonych, które mogą realizować sami lub zlecać innym specjalizującym się w tym firmom. W Polsce rośnie świadomość w kontekście zarządzania ryzykiem walutowym wśród przedsiębiorców, jednak ona sama nie wystarcza. Istnieje potrzeba pomocy w podjęciu decyzji, którą może zaspokoić obszar Hedge Management. Wspiera on procesy zbierania i przygotowania istniejących ekspozycji i zapewnia ich zintegrowany wgląd. Zapewnia również centralne zarządzanie z historia i dokumentacją oraz oferuje analizę ekspozycji z obecnymi relacjami zabezpieczającymi w odniesieniu do wewnętrznych potrzeb przedsiębiorstwa.
W celu zarządzania ryzykiem walutowym firmy powinny w pierwszej kolejności wykorzystywać możliwości wewnętrzne. W przypadku ich braku, do dyspozycji mają również zewnętrzne sposoby zabezpieczania się (hedging zewnętrzny).

Funkcjonalność ekspozycji

Rozwiązanie SAP Treasury and Risk Management oferuje funkcje zarządzania zabezpieczeniami. Zabezpieczone pozycje to ekspozycje, które:

• stanowią oddzielną jednostkę,
• mogą być tworzone ręcznie (jako prognozowane transakcje, uprawdopodobnione zobowiązania, aktywa lub zobowiązania) bądź zintegrowane w rozwiązaniu z innymi jego częściami,
• mogą być generowane ze składnika aktywów finansowych lub zobowiązania w powiązaniu z określonymi instrumentami: instrumentami stopy procentowej, depozytami terminowymi oraz bonami,
• mogą być generowane na podstawie obiektu ryzyka, który jest wykorzystywany do zapamiętywania przepływów środków pieniężnych w celu kalkulacji.

Nie każda ekspozycja walutowa jest zagrożeniem które należy zabezpieczać. Służby finansowe po analizie decydują czy nadwyżka lub niedobór waluty jest ryzykiem kursowym. Do podjęcia decyzji wykorzystywany jest profil planowania ekspozycji. Profil ten umożliwia określenie dolnego pułapu kwotowego lub procentowego, który pomaga stwierdzić, czy dana ekspozycja jest niebezpieczeństwem, czy nie. Istnieje możliwość rozróżnienia ryzyka walutowego ze względu na różne parametry, np. ze względu na jednostkę gospodarczą, portfolio, kraj, projekt finansowy, walutę.

Dzięki wprowadzeniu ograniczeń zabezpieczenia – kwotowych lub procentowych – system nie dopuści do stworzenia zabezpieczenia ponad poziom ekspozycji. Biorąc pod uwagę wydarzenia z końca roku 2008, takie rozwiązanie może być istotnym elementem uniemożliwiającym zawiązanie niekorzystnych umów na transakcje terminowe. Po zawarciu transakcji zabezpieczającej tworzona jest relacja zabezpieczenia – obiekt łączący ze sobą instrument pochodny z ryzykiem walutowym. Istnieje również możliwość podziału wolumenu instrumentu zabezpieczającego na kilka obiektów ryzyka i przypisanie go np. do różnych jednostek, projektów itp. W momencie zmiany ekspozycji program aktualizuje tabele. Użytkownik może zapisać różne warianty raportu na różne dni i analizować jak w czasie zmienia się ryzyko walutowe i czy należy rozwiązać transakcje zabezpieczające, czy może dobezpieczyć pozycje. Takie rozwiązanie pozwala na bieżąco obserwować zmiany ryzyka w firmie i reagować w przypadku zagrożenia.

Międzynarodowe standardy

Rozwiązanie TR-HM zostało zaprojektowane zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości spełniając wymagania FAS 133 oraz IAS 39. Każdy instrument zabezpieczający ma przypisaną klasę wyceny, która określa sposób zarządzania nim. Istnieje również możliwość uruchomienia Rachunkowości Zabezpieczeń (Hedge Accounting). Analiza efektywności polega na sprawdzeniu jak efektywne może być zabezpieczenie w przyszłości. Przedsiębiorstwo może tworzyć jedynie takie relacje zabezpieczeń, dla których jest wysokie prawdopodobieństwo, że będą efektywne.
Jest to Prospektywny Test Efektywności (Prospective Effectiveness Test). Użytkownik ma do dyspozycji szeroką gamę metod możliwych do użycia przy wykonywaniu tego testu. Mogą one być podzielone na grupy, z których najistotniejsza grupa zawiera analizę scenariuszową. Drugi rodzaj testów który powinien być wykonany to Test Retrospektywny (Retrospective Effectiveness Test). Za jego pomocą sprawdzane jest, czy utworzone w przeszłości relacje zabezpieczeń były efektywne. Przy wycenie danej transakcji, jeśli dla obszaru wyceny zdefiniowana jest rachunkowość zabezpieczeń, system sprawdzi, czy jest ona połączona z ryzykiem walutowym. Jeśli warunek zostanie spełniony wykonywany jest test efektywności zgodnie z ustawieniami systemowymi. Jeżeli test wypadnie poprawnie i zabezpieczenie jest efektywne – przeprowadzane jest automatyczne księgowanie.

Podsumowując…

Przedstawione powyżej rozwiązanie umożliwia scentralizowanie procesu zarządzania ryzykiem. Wszystkie informacje dostępne są w jednym miejscu i są możliwe do wglądu dla każdej osoby posiadającej uprawnienia. Dane użyte do analiz pobierane są z systemu, nie ma zatem możliwości przeoczenia istotnych parametrów. Raporty dostępne są w czasie rzeczywistym. Nie ma opóźnienia w czasie. Użytkownik nie musi polegać na firmach zewnętrznych od których dane spłynąć mogą nawet z opóźnieniem kilkudniowym. Dużą zaletą funkcjonalności są zawarte w niej:

• zaawansowane metody i modele obliczania wartości bieżącej,
• wycena instrumentów, analizy wrażliwości,
• analizy scenariuszowe

i wiele innych.

Kompleksowa, wielowymiarowa analiza i raportowanie zapewnia pełen wgląd w bieżącą, przeszłą i przyszłą sytuację firmy. Funkcjonalność Treasury-Hedge management jest nowoczesnym narzędziem które łączy ze sobą najistotniejsze metody używane przy analizie ryzyka.

Opracowanie:

Konsultant SAP TR/FI